Prawo pierwszej nocy - encyklopedia ślubna
Zwyczaj wzbudzający wiele kontrowersji, opisany m.in. przez Herodota jako obyczaj ludów Afryki. W Europie dość powszechny do XVI w., a gdzieniegdzie nawet dłużej. Praktykowano go również w Polsce. Jego istnienie w średniowieczu było reliktem epoki plemiennej.
Niemal wszystkie informacje na ten temat pochodzą ze źródeł mówiących o wykupowanych przez wasali zobowiązaniach, celem uniknięcia wyegzekwowania tego prawa. Było ono jednym z uprawnień pana feudalnego w stosunku do poddanych, stanowiących jego źródło dochodu związane z nadzwyczajnymi wydarzeniami.
W praktyce było w średniowieczu prawdopodobnie stosowane jedynie w niektórych regionach Francji i Włoch i to przez krótki czas. Podobnie jak prawo do wyboru narzeczonej dla swego wasala, stanowiło rodzaj podatku. W niektórych rejonach, gdzie to prawo stosowano, zostało ono zastąpione "transakcją" polegającą na tym, że pan feudalny w zamian za zgodę na spędzenie nocy poślubnej z żoną poddanego pozwalał mu na upolowanie jednego lub kilku jeleni ze swego lasu zwyczaj ten szybko wyszedł z użycia, ponieważ mężowie zgadzający się na taką "transakcję" nie cieszyli się szacunkiem w swoim otoczeniu (jedyny ślad to nazywanie zdradzanego męża "rogaczem").